De stijl van de Chinese tuin is al heel oud. Zo’n drieduizend jaar heeft het erover gedaan om tot de vorm te komen die het nu is. Om een dergelijke tuin te maken kijkt men naar de natuur met al haar verschillende vormen. De oude Chinezen wilden alle schoonheid en puurheid van de natuur laten zien. Er is geen plek voor het alledaagse.
De Chinese tuin heeft zich verspreid over het continent, waarna het door de Japanners overgenomen werd. Deze tak heeft zich gevormd tot de Japanse tuin. De overeenkomsten zijn overduidelijk. In een Chinese tuin regeert de natuur, maar is zorgvuldig aangelegd door de tuinders.
Als je er zelf een wilt aanleggen zorg er dan voor dat de tuin niet in één oogopslag gezien kan worden. Hoe ze er bij de oude keizers uitzagen was met veel gebouwen op het terrein. Wel zo’n tweederde van het terrein kon opgaan aan de paviljoenen en andere gebouwen. Vanuit elk gebouwtje kon je een ander gedeelte van de tuin zien, maar nooit de tuin in z’n geheel.
Een Chinese tuin is een zogehete landschapstuin. Dat betekent dat het een kleinere uitvoering is van het landschap eromheen. Je zult dus alles in het klein aantreffen. Een belangrijk element van de Chinese tuin zijn de witte muren die het erf omsluiten. De kleur wit is hier bewust gekozen. Het zorgt voor een mooie achtergrond van de groene tuin planten.
Er werd soms met opzet een stuk van de begroeiing opengelaten om een vergezicht te tonen. Van een vallei of van de top van een gebergte. Voor de eerste westerse reizigers oogde de tuin iets te chaotisch, maar als je goed kijkt zie je dat er een orde is in de asymmetrie. Een gecontroleerde chaos kun je het noemen. Dit is later overgewaaid naar Europa waar het de Engelse tuin heeft geïnspireerd.
De keizers lieten de tuinen vooral aanleggen voor plezier en om hun macht te tonen. Voor de geleerden, dichters en hoge ambtenaren was het een toevluchtsoord om te ontsnappen van het dagelijkse leven. Hier deden ze aan filosofische reflectie. In de Chinese tuin schreven ze hun meesterwerken.
Wat zijn bekende Chinese tuinen?
Yu Yuan tuin in Shanghai
Deze prachtige tuin dateert uit de Ming dynastie. Geheel in stijl met de trends uit die tijd staan er veel beeldhouwwerken. Van gigantische poreuze, gestijlde rotsformaties tot indrukwekkende losstaande stenen beeldhouwwerken. Met een oppervlakte van 20.000 vierkante meter heb je genoeg om in je op te nemen gedurende het bezoek. Je zult er zo’n 2 uur mee zoet zijn om alles te bekijken, want onthoud: je ziet nooit het hele plaatje. Wil je deze Chinese tuin zien dan moet je echt overal zijn geweest om een indruk te krijgen van het geheel.
Suzhou’s Nederige Beheerders tuin
De naam verklapt dat het is gebouwd in opdracht van een beheerder. Deze hoge ambtenaar van het Chinese Rijk had geen behoefte aan een gigantische oppervlakte in de tuin. Met een respectabele 5,6 hectare is het toch een van de kleinere Chinese tuinen. Door de ruimtes optimaal te benutten laat het zien dat jij zelf ook een prachtige Chinese tuin kunt maken. Het aanleggen hoeft daarom niet duur te zijn.
De bomen zijn oud, de paden kronkelig en je zult je hart op kunnen halen als je van water houdt. Waar de grote keizerlijke tuinen bedoeld zijn om te imponeren, is deze ‘nederige’ tuin bedoeld om een ontsnapping van het alledaagse leven te bieden. Iets wat de beheerder vaak genoeg heeft kunnen doen.
Welke planten heb ik nodig voor een Chinese tuin?
De Chinezen keken goed naar de seizoenen. Een Chinese tuin maken houdt in dat elk seizoen een andere beleving geeft. Ze gaven aan de typische planten, bloemen en bomen betekenis over wat ze door de jaargetijden deden.
Winter
In de winter zijn de naaldbomen en bamboe aan de beurt. Ze blijven sterk in de winterstormen en kunnen zeer koude temperaturen verdragen. Daarom staan ze symbool voor een gezonde vriendschap die nooit stuk kan. Bovendien geeft bamboe het voordeel dat het geluid toevoegt aan de tuin. Wanneer de wind er doorheen blaast vult het de Chinese tuin met een unieke geluidservaring voor de gelukkigen die ter plaatse zijn.
Een Chinese tuin aanleggen kan niet zonder deze iconische bomen en planten.
Zomer
In de zomer draait het om kleur. Bomen krijgen vruchten, gras groeit en het leven kan gevierd worden. De Chinezen wisten dit al te goed. Als je een eetbare Chinese tuin wilt maken kun je denken aan perenbomen, abrikozenbomen, maar ook aan pruimen. Als opfleuring staan de orchideeën centraal. Het onderhoud is knap lastig omdat je veel ervaring moet hebben met planten wil je de orchidee goed kunnen laten groeien.
De gestructureerde gebouwen contrasteren met het wilde van de begroeiing. Wil je toch een stukje orde brengen in je tuin? Maak dan bij het aanleggen van de tuin gebruik van Chinese bloempotten om je planten in te doen.
Welke andere benodigdheden zijn er om een Chinese tuin aan te leggen?
Om een Chinese tuin aan te leggen moeten we simplistisch maar effectief denken: wat komen we tegen in de natuur? Juist, bomen, planten, stenen en water. Niet altijd hoef je Chinese bloempotten te hebben. Zorg in ieder geval voor aardetinten. Stromend water hoeft niet, vaak is een vijver of twee genoeg. De planten, bloemen en bomen hebben we al gehad. We gaan nu in op de overige twee bouwstenen waarmee je een Chinese tuin laat aanleggen.
Water
Je zult zien dat de keizers de Chinese tuin lieten maken met een vijver die je gemakkelijk kunt zien vanuit de paviljoen. Echter strekt het water zich uit tot buiten het gezichtsveld waardoor het oneindig lijkt. Ook hier krijg je weer de tuin in stukjes te zien en krijg je nooit gelijk het hele plaatje.
Stenen en rotsen
De stenen, maar in het bijzonder ook de rotsen hebben een speciale functie in de Chinese tuin. Het kunnen kunstwerken zijn van een standbeeld omvang. Ook hele uitgeholde grotten komen voor. Ze plaatsen niet zomaar rotsen in de tuin. Ze beeldhouwen het tot een prachtig resultaat. De uitgehouwen rotsen en grotten uit de Ming dynastie werden als te kunstmatig beschouwd. Daarna zijn de meesters erop teruggekomen door steeds meer natuurlijke vormen te maken.